Boekbespreking: Tonio van A. F. Th. van der Heijden

Op eerste Pinksterdag van 2010 komt Tonio, het enig kind van A.F.Th. van der Heijden en Mirjam Rotenstreich, bij een verkeersongeval om het leven. Vroeg in de ochtend wordt hij ter hoogte van het Vondelpark, aangereden door een auto. Hij wordt in kritieke toestand naar het ziekenhuis vervoerd, maar nog diezelfde dag overlijdt hij aan zijn verwondingen. Hij was pas 21.





Om zijn verdriet te verwerken, schrijft Adri - zoals hij door zijn zoon genoemd wordt - een requiemroman. Het is een heel intens boek geworden, krachtig en eerlijk. Hij verontschuldigt zich ten opzichte van zijn vrouw omdat hij niet kan huilen. Maar hij schreeuwt het uit met zijn woorden. Zijn tranen zijn letters die de meest mooie zinnen vormen.

Je beleeft de rauwe emoties mee, de wanhoop, het ongeloof, het zelfverwijt. Je bent intiem getuige van hun leefwereld. Van toen Tonio nog leefde en erna. Ze gaan op zoek naar de laatste herinneringen van hun zoon, de laatste tastbare momenten.

Soms zegt hij dingen waarvan je weet dat het vaak zo is. Er is medelijden, maar niet te veel. Ik citeer:

"De juiste vrienden hebben, daar wilde ik in geen geval naar streven. Ze kwamen zoals ze kwamen. Het gevolg was wel dat iedereen maar in en uit liep, lang niet altijd met goede bedoelingen. De een snuffelde wat aan mijn huwelijk, de ander aan mijn zaken, een derde aan mijn werk in uitvoering. Ja, je wist nooit hoe die kennis nog voor ze van pas kon komen."

Tja. In nood kent men zijn vrienden zeker?

Een van de meest pakkende momenten in het boek was tijdens het "ter aarde bestellen" van Tonio. Voor hem voelde het aan als het ultieme verraad. Je keert je kind letterlijk de rug toe en laat hem moederziel alleen achter in die put. Nog zo'n beeldend fragment was toen ze de plaats des onheils bezochten net op het moment dat duizenden uitzinnige Hollandsupporters hun finaleplaats in de wereldbeker vierden. Zij staan daar temidden van een oranje massa stilletjes hun tranen te verbijten op de schelle tonen van de vuvuzela's.

Kan het contrast nog groter zijn?

Misschien denk je nu dat dit een ongelooflijk deprimerend of zelfs pathetisch boek is, maar zo heb ik het niet ervaren. Het is prachtig en bijzonder liefdevol geschreven - hij is dan ook een grootmeester in mooie volzinnen. Ik raad het echt iedereen aan. Je zal nog meer beseffen wat voor een gelukzak je bent.

Ik sluit af met nog een laatste citaat.

"Wat slijt, is niet wat achter ons ligt maar wat zich, krimpend, voor ons uitstrekt: de overgebleven tijd van leven."

Sterk. Ik wou dat het fictie was.

En hij nog meer.